22 lutego 2008 r. o godz. 15. 00, w budynku wystawowym Skansenu Uzbrojenia Wojska Polskiego – oddziału Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze, odbyło się uroczyste otwarcie wystawy pt. Bagnety z kolekcji Anety i Pawła Wawrzeńczyków.

Państwo Aneta i Paweł Wawrzeńczykowie w styczniu 2008 roku przekazali w depozyt do Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze niezwykle interesujący zbiór militariów z okresu między 1850 a 1950 rokiem. Większą cześć depozytu stanowi kolekcja 130 bagnetów, produkcji niemieckiej, austrowęgierskiej, belgijskiej, rosyjskiej, radzieckiej, czechosłowackiej, polskiej, hiszpańskiej i francuskiej.

Bagnety wyróżniają się świetnym stanem zachowania, posiadają oryginalne pochwy i żabki (skórzane i parciane) oraz (w kilku przypadkach) ozdobne temblaki i trodle. Każdy ze 130 bagnetów jest inaczej sygnowany i wykonany został w innej wytwórni lub w innym czasie.

Najliczniej reprezentowane na wystawie są bagnety niemieckie wzór 1884/1898. Na kilkudziesięciu eksponatach można prześledzić rozwój jednego typu bagnetu od pierwszych modeli sprzed I wojny światowej do ostatnich produkowanych pod koniec II wojny światowej.

Pierwsze egzemplarze wz. 1884/1898 posiadają oprócz sygnatur producentów, oznaczenia pułkowe, określające przydział bagnetu do konkretnego pułku, kompanii, wreszcie broni. Do 1918 roku występowały one również w wersji z piłą naciętą na grzbiecie głowni. W 1917 roku ze względów humanitarnych, zakazano stosowania takich bagnetów a w egzemplarzach posiadających piłę nakazano jej usuniecie. Na wystawie obejrzeć można zarówno bagnety posiadające piłę jak również z piłą usuniętą w sposób regulaminowy.

Po zakończeniu I wojny światowej Niemcom pozwolono na utrzymanie jedynie 100 tys. armii. Bagnety z tego okresu miały komisyjnie nabijany rok „1920” na jelcu. Na wystawie można obejrzeć dwa egzemplarze takich bagnetów.

Kolejnym okresem w historii tego typu bagnetów są lata 1934-1945, kiedy wzór 1884/1898 zasadniczo zmienił swój wygląd i przyjął ostateczny kształt.

W latach 34-35 bagnety te oznaczane były przez wytwórców tzw. kodem S np. S/155, S/172 oraz rokiem produkcji K–1934 oraz G-1935. Oznaczenia kodem S były stosowane przez niektórych wytwórców aż do roku 1940. W latach 1936-1940  stosowano pełne nazwy producentów, oraz oznaczenie kodem S. Jednak na grzbiecie bagnetów wybijano nadal rok produkcji np. 37 lub 40 a na tylnej części pochwy pełny rok produkcji. W roku 1940 wprowadzono trzyliterowy kod producentów. Każdy producent sygnował swój wyrób trzyliterowym kodem oraz rokiem produkcji np. cvl40. To zarządzenie spowodowało sporo zamieszania ponieważ możemy oglądać bagnety z 1940 roku z kodem S, pełną nazwa producenta oraz z trzy literowym kodem. I tak np. wytwórnia Carl Eickhorn w roku 40 sygnowała swoje bagnety: S/172,cof, oraz Carl Eickhorn. W latach 1941-1944 bagnety produkowano także w okupowanej Francji w wytwórni Manufacture Nationale Chatellerault oznaczając je kodem jwh. Albo bagnety produkowane w Austrii w Gennosenschafts Machinenhaus der Buchsenmacher sygnowane kodem BYM. Również do obejrzenia na wystawie. Z okresu końca wojny można zobaczyć także bagnet który zamiast śrub mocujących okładki  posiada nity, typowe póznowojenne uproszczenie, oraz bagnety firmy BERG z trzyliterowym kodem pyy, z końca 1944 roku. Oprócz standardowych bagnetów produkowanych dla potrzeb armi, na wystawie są tez bagnety produkowane dla formacji nie militarnych np. celników z biciami RFV-(Reichsfinanzverwaltung), oraz R.P. -Reich Post.

Niewątpliwą ozdobą kolekcji są pochodzące z I wojny światowej bagnety zaopatrzone w piłę, unikalne egzemplarze bagnetów wz. 1884/98 wykonane pod koniec II wojny światowej oraz niezwykle rzadko spotykane żabki parciane używane przez żołnierzy Africa Korps w czasie walk w Afryce północnej. Warto również zwrócić uwagę na przykłady wtórnego użycia zdobycznych bagnetów, m. in. prezentowany jest bagnet niemiecki wz. 1884/98 z wtórnie użytą pochwą od polskiego bagnetu wz. 24 (oryginalne polskie numery są przekreślone a nowe niemieckie nabite poniżej) czy bagnet czechosłowacki wz. 24, wtórnie przystosowany do niemieckiego karabinu K98. W kilku przypadkach zaprezentowano bagnety osadzone na karabinach (Lee Enfield No 4 Mk I, Mauser 98K, Mosin wz. 1891/30, Mosin wz. 44).

W celu uatrakcyjnienia wystawy zaprezentowano w antyramach kilkadziesiąt fotografii przedstawiających często niewidoczne gołym okiem detale konstrukcyjne, sygnatury i oznaczenia znajdujące się na poszczególnych eksponatach.

Wystawa czynna będzie do końca kwietnia 2008 roku.

Zobacz galerię